promieniowanie słoneczne

Światło słoneczne jest niewątpliwie jednym z podstawowych elementów warunkujących życie na Ziemi. Umożliwia roślinom fotosyntezę – dzięki czemu powstaje tlen oraz materia organiczna. Słońce sprawia że temperatura sprzyja rozwojowi organizmów żywych, wyznacza również rytmy dobowe i pory roku. 

Jaki wpływ na nasz organizm ma słońce?

Dla ludzi promieniowanie słoneczne jest konieczne do syntezy witaminy D w organizmie, potrzebnej do właściwego rozwoju kości, prawidłowego działania układu odpornościowego, regeneracji skóry i regulacji wielu procesów komórkowych.  

Światło słoneczne także wpływa pozytywnie na nasz nastrój, zwiększa aktywność, reguluje metabolizm i wydzielanie hormonów.

Są to pozytywne aspekty działania ultrafioletu, podczas gdy do tych szkodliwych, szczególnie dla skóry, zalicza się:

• oparzenia słoneczne,
• fotostarzenie (photoageing)
• nowotwory skóry.

Czym właściwie jest światło słoneczne?

Światło docierające do Ziemi ze Słońca jest falą elektromagnetyczną, obejmującą określony zakres długości fal. W jego skład wchodzi:

• promieniowanie podczerwone – czyli cieplne – ok. 40%,
• światło widzialne – 50%,
• ultrafiolet – czyli promieniowanie UV – 10%.

W spektrum ultrafioletu wyróżnia się trzy główne jego części, które różnią się właściwościami i swoim wpływem na naszą skórę.

• UVC – jest w pełni wychwytywane przez warstwę ozonową i nie dociera do powierzchni Ziemi. Ma zastosowanie w niektórych lampach bakteriobójczych, gdyż uszkadza komórki.

• UVB – stanowi jedynie 5% promieniowania UV docierającego do powierzchni Ziemi. Bez wątpienia jest to najbardziej aktywna biologicznie część ultrafioletu:
  • odpowiada za syntezę witaminy D,
  • wywołuje opaleniznę,
  • wywołuje oparzenia słoneczne,
  • zmniejsza aktywność komórek odpornościowych w skórze – ze względu na to u niektórych osób po opalaniu dochodzi do rozwoju opryszczki;
  • indukuje zmiany w DNA, w związku z czym odpowiada za powstawanie nowotworów skóry.

• UVA – to główna część promieniowania UV docierającego do Ziemi. Stanowi aż 95% ultrafioletu.
  • Penetruje w głąb skóry, aż do skóry właściwej,
  • Powoduje rogowacenie słoneczne
  • sprzyja powstawaniu w skórze reaktywnych form tlenu, które uszkadzają komórki.
  • Uszkadza włókna kolagenowe i elastyczne, z czego wynika utrata elastyczności skóry.
  • W największym stopniu odpowiada za proces fotostarzenia.
  • Ponieważ część promieniowania UVA posiada niektóre cechy charakterystyczne dla UVB, przy dużych dawkach może wywoływać rumień skóry i być przyczyną oparzeń.

Czy przebywając w odkrytym basenie trzeba stosować ochronę przeciwsłoneczną?

Godnym uwagi jest fakt, że promieniowanie UVB – mimo że jest zatrzymywane przez szyby okienne – łatwo przenika przez wodę i to na głębokość nawet 60 centymetrów. Dlatego przebywając nad wodą, należy szczególnie dbać o ochronę przeciwsłoneczną. Niewątpliwie szczególną rolę będą tutaj odgrywać preparaty o wysokiej wodoodporności.

Czy szyby w oknach chronią nas przed ultrafioletem?

Z kolei promieniowanie UVA przenika przez szyby okienne – w związku z tym, jeżeli chcemy zminimalizować fotostarzenie, pamiętajmy o stosowaniu filtrów UVA również na czas podróży samochodem, czy w nasłonecznionych pomieszczeniach. 

Czy zimą trzeba stosować filtry przeciwsłoneczne?

Bezsprzecznie istotne dla ekspozycji naszej skóry na ultrafiolet jest otoczenie w jakim się znajdujemy. Nawet stosując ochronę w postaci kapelusza z rondem, nadal padają na nas fale odbite od podłoża, czy ścian budynków. Odbijanie światła jest szczególnie wysokie w przypadku jasnych powierzchni, szczególnie śniegu, bo stanowi aż 85% padających promieni. Stosowanie filtrów SPF zimą ma więc swoje uzasadnienie.   

Czy stosowanie filtrów przeciwsłonecznych sprawia, że brakuje nam witaminy D?

Jeden z etapów wytwarzania witaminy D zachodzi w skórze pod wpływem promieniowania UVB. Forma wytwarzana w skórze jest nieaktywna biologicznie, podobnie jak większość preparatów tej witaminy dostępnych w aptekach w formie doustnej. Dopiero po zajściu przemian w wątrobie i nerkach powstaje aktywna postać tej witaminy.

Szacuje się, że codzienna krótka ekspozycja twarzy i kończyn górnych na promieniowanie UVB, powoduje wytworzenie ok. 200 jednostek międzynarodowych (IU) witaminy D. Jednocześnie trudno jest oszacować czas trwania ekspozycji na słońce w różnych szerokościach geograficznych oraz różnych porach roku, która zapewniłaby wytworzenie odpowiedniej ilości witaminy D.

W krajach położonych na północnej półkuli, ekspozycja na promieniowanie UVB jest jednak zbyt niska do syntezy wystarczającej ilości witaminy D, szczególnie w okresach roku po latem. Dlatego zaleca się jej suplementację doustną.

Stosowanie filtrów może zmniejszyć skórną syntezę witaminy D. Biorąc jednak pod uwagę ilość ciepłych miesięcy w roku, a także możliwość ekspozycji na słońce w godzinach okołopołudniowych, kiedy większość populacji pracuje – bardziej racjonalną metodą uzupełnienia tej witaminy w organizmie jest jej suplementacja doustna.

Nie bez znaczenia jest również fakt, że ekspozycja na słońce bez zabezpieczenia filtrem SPF, sprawia, że ryzykujemy rozwojem nowotworów skóry w przyszłości, oraz przyspieszamy proces starzenia się skóry.

Podsumowując – dbajmy o zdrowie i bezpieczeństwo naszej skóry, a witaminę D uzupełniajmy, stosując odpowiednie preparaty doustne, w rekomendowanej dawce, która zależy od wieku, masy ciała, ewentualnych schorzeń współistniejących, bądź stanu zdrowia.